Silvija Neshich e muzika zamaglja ko okova momenti kana efta bershencar beshlja uzaro klaviri. Taro tadeni, dji avdive e muzika than kote nashol, thaj khanchi so phenol ola avere manushencar tari bilo koja nacija. Rromani kultura bashi olate shaipa taro djvdipa, gndipe tari sloboda, muzika, obichaija, shukar sung taro rromane habenja basho praznikija.
“Okova so rromani familija arakhola tane familijake, mashkarmanushenge bucha pherde taro respektuipa mashkari daj, ćhaj, dad thaj po purane ki familija. Rromane praznikija, sar soj Vasilica numa Bibija, tane importantne dive kana o Rroma kedenape thaj kana amalikane khelena pijena thaj belezhinena odola dive. Avdive da slavinava Vasilica. Odoja rromano Nevo bersh, koja oznachini starto taro nevo kalendarsko bersh kana ki rat isi amen povechernica. Kerola pe pilavi tari khani, guska… thaj sa e kherenge manusha odova dive valjanol te oven khere, sar bi o bersh ovolaj suksesno”, phenol e Silvija.
Taro em tikne bersha sine tani ki rromani mahala ko Pirot thaj phenol kaj ikerola ko godi odola dive sar em bahtalesoske o bucha kola ovena mashkaro manusha ki mahala but pop o shukar numa avrijal olate.
“Maj anglal djivdindjum ki mahala ko Pirot, dji kaj sine man 10 bersh. Palo odova geljum ko narromano beshipasko than, numa pale djavaj ki rromani mahala a ko 14 bersh geljum ko Nish. Numa em shukar vakti thaj em shukar kotor taro ćhavorikanipa bashi mande sine okova vakti kana sijumaj ki rromani mahala e rromane ćhavencar, kana sijumaj e rromancer. Odori sare sijam amala thaja amalinja numa phralja thaj phenja, em ako na sijam rodo amen jek javere dikhaja sar rodo. But sijam pashe thaj phravde jek premalo javer”.
Muzikaja kerdja buti taro efta bersh kana djndja kaj odova ka ovol olakoro djivdipasko rig. Agorisindja fundoni thaj mashkaruni sikavni, akana tani ko master studije ko Fakulteti tari artistluko ko Nishi. Oj gilavi em ko djuvlikano Akademijako hor taro Studentsko centro ko Nishi, khelola ko folklori, thaj lilja than ko mjuzikl “Cigani lete u nebo” thaj stazhisti ki mashkaruni muzikaki sikavni ko Nish.
„Me avava tar jek muzikaki familija. Numa, mo dad thaj o papija taro solduj riga tane muzikantija thaj odova disar sine normalno te magav muzika. Kana sineman 7 bersh startuindjum te bashalav klaviri thaj tadeni djandjum-kaj ka agorisarav Fakulteti taro artistluko, numa ka ovav profesorka tari muzika. Palo so agorisjindjum fundoni muzikake sikavne, ramosardjum mashkaruni muzikaki sikavni ko Nishi ko odsek basho instrumenti, numa klaviri. Ko sa sikljovipa em but podikerolajma mli profesorka Suzana Novakovich koja tadeni sine mange sar daj em dad. Me ko 14 besh aljum akate thaj ikerav ani godi olakoro lafi kova ka koristinav ko mlo djivdipa, odova kaj na ladjav taro odova so sijum. Sar bajrovavaj me adjahar bajrolaj mlo mangipa premali muzika“.
Uzaro odova soj muzika olakori djivdipaski buti, e Silvija aktivni em ko Amalipa “Ternipe” taro Pirot. Em buderi kerava buti e terne romencar thaj romnjencar, a ko Amalipa kerela em sar koreografkinja taro angluno ansambli.
“Prekalo khelipa, arakhaja rromani kultura thaj bajraraja djandipa taro terne Rroma thaj Rromnja kobor o identiteti importantno. Daja podikeripa e ternenge ko sikljovipa. Me sijum fokusirimi ko terne Rromnja. Numa, sebepi taro nesave gndipa kola phenen kaj tradicija ko Rroma- terne bershengo prandipa, amen arakhljam nesavo arakhipasko mehanizmi thaj keraja savena projektija kola tane premalo ćhaja thaj prevencija taro odola prandipa. Me sikavava thaj kerava motivacija taro terne Rromnja te so po but sikljovena te bi po palal shaj ovena ekonomsko korkoro zorale”.
E Silvija phenol kaj nesave rromane obichaija bisterdile, a rromani ćhib so po hari vakerolpe ko rromano amalipa thaj odoleske phenol kaj institucionalizacija tari rromani kultura reso te oj arakhipe.
“E ternenge but dur okova so nekada kerolajpe. Kana prekalo gijlja kerolajpe lafi taro obichaija. Obichaija sine te phanen e familija. Numa akana o terne Rroma na respektuinen sa o obichaija thaj khatinde odoja obaveza taro institucije – fortune, thaj komunake te keren pe nesave institucije kola ka keren buti ki kultura e rromengi. Amen akana ka ovol amen Rromano kulturako centro thaj pachav kaj ov ka kerol buti thaj djigde ka vazdol gndipa ko terne te odova so sija Rrom odova baripa”, phenol oj.
*tekst preveo: Turkijan Redžepi
***Media thaj reform centar Nish ko avutno vakti ka sikavi serija taro tekstija thaj video tari kultura, tradicija, ćhib, religija, thaj neve kulturake praksencar taro Rroma ko Nish thaj pashe thaj po dur taro Nish. Media thaj reform centar Nish o tekstija ka objavini pi srbikani thaj rromani ćhib, sar kotor taro projekti “Rromanipe – Kultura, tradicija, ćhib thaj religija e rromengi” podikerdo taro MInistreumi tari kultura thaj informishiba tari Republika Srbija ko Konkursi basho sufinansiriba taro informishiba ko ćhibja taro nacionake minoritetija ko 2018. bersh.